DEON JULIES
DEON JULIES Da l'Africa dal Sid en Lumnezia
Vegnir a frida sulet
Deon è creschì si en relaziuns fitg simplas a Franschhoek, ina pitschna citad cun 15'000 abitants en il conturn da Kapstadt. Ses bab è mort baud. El ha vivì per par tar ses tat e tatta e pli tard tar ina famiglia estra. En ses temp liber gieva el a vender tartuffels per gudagnar daners da satg. El haja stuì emprender baud da vegnir a frida sulet. Sia finamira era adina da far bunas notas en scola per avair pli tard la schanza da far ina buna scolaziun. E quai è reussì. El ha fatg la scola d'hotellaria ed ha uschia survegnì la pussaivladad d'ir en l'exteriur a lavurar. Durant la lavur en in hotel en l'America ha el emprendì d'enconuscher Durana Derungs.
L'experiment
Deon e Durana han vivì in onn e mez en l'Africa dal Sid. Ella leva far l'experiment e guardar, sch'ella pudess viver en la patria da ses ami. La terra ha plaschì fitg bain ad ella - viver la sco dunna alva na saja dentant betg uschè simpel. Ella na sa sentiva insumma betg bain là, perquai ch'ella aveva il sentiment da vegnir controllada e persequitada. Ella stueva adina far attenziun, saja quai cura ch'ella gieva per raps u cura ch'ella prendeva or da la tastga ses telefonin. S'endisar vidlonder? Per ella betg pussaivel. Deon sa regorda che quai saja stà in schoc cultural per ella. El ha pudì acceptar ch'ella na vuleva betg viver en l'Africa dal Sid e perquai è el sa decidì da vegnir en Svizra. Per el ha cumenzà ina nova vita sco bab, pedel e concierge a Flem.
Uors è sia nova patria
Il Grischun ha midà ses caracter
"Quai ch'jau giaud il pli fitg en Lumnezia è la libertad," di l'um da 39 onns. Pudair esser en iert e na stuair guardar ni dretg ni sanester. En l'Africa dal Sid na saja quai savens betg pussaivel pervia da la criminalitad surtut als urs da las citads. La Svizra haja midà ses caracter. "Jau sun surtut daventà pli ruassaivel ed jau na stos betg adina aviar ora tut las antennas, mabain poss era laschar ir mamez."
"Jau era in outsider"
All'entschatta haja quai dà intginas situaziuns curiusas. la glieud en Surselva aveva mirveglias tgi ch'el saja, in u l'auter saja ì in zic sin distanza. El ha emprendì spert intgins pleds rumantsch e tudestg e quai haja simplifitgà bler. Tgi che saja ester en ina terra, stoppia era esser pront d'emprender d'enconuscher la cultura e la lingua. El s'engascha mintgatant sco voluntari, per exempel a cursas da velo. Uschia haja el gudagnà la confidenza e saja daventà ina part da la societad.
Deon è in tip che ha gugent aventuras. Ir cun aissa e cun mountainbike dettia ad el in stausch d'adrenalin. Per il mument ha dentant la famiglia emprima prioritad.
Deon è in tip che ha gugent aventuras. Ir cun aissa e cun mountainbike dettia ad el in stausch d'adrenalin. Per il mument ha dentant la famiglia emprima prioritad.
NAHID KOUCHEKZADEH
NAHID KOUCHEKZADEH Da l'Iran a Cuira
"Sco dunna na valas ti nagut"
Ella è naschida el nord da l'Iran. Sia famiglia era pulit bainstanta ed ella haja gì ina fitg bella uffanza. Suenter la scola ha ella cumenzà a lavurar sco educatura, n'ha dentant betg terminà la scolaziun perquai ch'ella è maridada cun 16 onns. Dus onns pli tard han els survegnì lur emprim uffant. Sco dunna stueva ella adina guardar, che l'entir corp saja zuppà davos ina taila. Il pir era, ch'ella n'aveva insumma nagins dretgs. Tge che quai muntava raquinta ella en l'audio.
Sin la fugia
Durant la guerra tranter l'Iran e l'Irak n'era la situaziun per Nahid e sia famiglia betg pli supportabla. Quai ch'i dovria per la fugia saja daners e surtut bler curaschi.
Tema - di per di
Sin la fugia han els pudì prender cun els mo il pli necessari. Regurdientschas da sia patria sco questa vasa han ses fragliuns purtà ad ella en Svizra.
Avant 18 onns ha ses um contactà in'organisaziun da cuntrabandists da persunas che ha organisà la fugia cun pass sfalsifitgads. Lur finamira era Canada. En la Norvegia haja la polizia dentant traplà els e tramess els en Svizra perquai ch'els eran partids davent da là. Ses um vuleva cuntinuar direcziun Canada. Nahid aveva dentant, suenter 3 mais sin la fugia cun trais uffants, nagina forza pli. Las autoritads hajan tramess els en il Grischun e la finala èn els arrivads a Cuira.
Avant 18 onns ha ses um contactà in'organisaziun da cuntrabandists da persunas che ha organisà la fugia cun pass sfalsifitgads. Lur finamira era Canada. En la Norvegia haja la polizia dentant traplà els e tramess els en Svizra perquai ch'els eran partids davent da là. Ses um vuleva cuntinuar direcziun Canada. Nahid aveva dentant, suenter 3 mais sin la fugia cun trais uffants, nagina forza pli. Las autoritads hajan tramess els en il Grischun e la finala èn els arrivads a Cuira.
Viver tranter duas culturas
Nahid è mintga di en contact cun sia famiglia en l'Iran. Ses fragliuns han gia visità ella en Svizra. Ella sezza è dapi 18 onns betg pli stada en sia patria. "Jau hai tema da turnar en mia patria. Quai pudess dar cumplicaziuns cun il stadi. Mo forsa è quai pussaivel in di." Ella laschia encrescher fitg per sia famiglia. Plinavant pudess ella viver ina vita pli luxuriusa en l'Iran. Ella preferescha dentant la libertad e la segirezza ch'ella ha en Svizra.
Greva entschatta a Cuira
La midada Teheran, ina citad cun 15 milliuns abitants a Cuira cun 40'000 abitants è stada difficila. Ella haja bragì fitg savens perquai che tut pareva uschè pign e stretg. Ils emprims onns han els vivì a Cuira senza scrittiras. Mintga emna stuevan els ir tar la polizia chantunala ad infurmar sch'els stettian qua u sch'els giajan enavos. Durant quest temp na pudevan ils uffants betg ir a scola u cumenzar in emprendissadi. Quai saja stà in temp catastrofal, cunzunt per ils uffants. Turnar en la patria n'era dentant era betg in'opziun. Suenter 5 onns han els survegnì la lubientscha da pudair viver a Cuira senza restricziuns.
Translatar e sustegnair
Ella na vul betg star eri e perquai fa ella adina puspè differents curs nua ch'ella emprenda da translatar, per exempel al telefon. Sch'il spital ha per exempel in pazient che discurra persian u dari vegn ella clamada per tranlatar. Il pli savens fa ella translaziuns per persunas da l'Afganistan. En ses temp liber s'engascha ella per persunas che tschertgan asil en Svizra. Per hobis n'ha ella nagina peda.
Festivar l'onn nov il mars
Intginas tradiziuns da l'Iran ha ella mantegnì. Nahid e ses um festiveschan il mars adina il cumenzament da l'onn nov tenor il calender persian. La tradiziun prescriva da rimnar 7 chaussas che cumenzan cun in "S". Las fluras per exempel simboliseschan in nov cumenzament.
FRANCES BISAZ
FRANCES BISAZ-RAYMERDa la Nova Zelanda a Cuira
Fascinada da Heidi
Ils emprims onns da sia vita ha Frances passentà en l'Africa, pli exact a Kenya. Ses geniturs eran da l'Engalterra. Il bab era magister ed ha survegnì ina plazza sco manader da scola en l'Africa. Ella e ses fragliuns eran bler en il liber e la notg udivan els ils leopards e liuns. Quai ch'è restà ad ella en memoria è la bella natira selvadia e l'enorm spazi en l'Africa.
Frances aveva survegnì il cudesch da "Heidi" dals enconuschents en l'Engalterra. Pertge ch'ella era fascinada da questa matta, raquinta ella en l'audio.
Frances aveva survegnì il cudesch da "Heidi" dals enconuschents en l'Engalterra. Pertge ch'ella era fascinada da questa matta, raquinta ella en l'audio.
Tgirunza - quai era cler gia baud
Sco regal sin ses 5avel anniversari ha Frances survegnì questa unifurma da sia mamma ch'era spendrera. Per ella eri quai cler, ch'ella veglia daventar in di tgirunza. Las istorgias che la mamma raquintava fascinavan ella.
Da l'autra vart dal mund
Turnar en l'Engalterra è mai stà in'opziun per ils geniturs da Frances e perquai èn els emigrads da la Kenya en la Nova Zelanda. Ella aveva 12 onns. L'emprim temp en la nova terra è stà difficil. "Jau n'hai betg chapì il mund". Sias conscolaras e conscolars serravan ora ella perquai ch'ella aveva tut in auter accent. Ella ha lura midà scola e suenter 1 onn eran ils problems emblidads. Pli tard ha ella cumenzà cun la scolaziun da tgirunza.
La Svizra n'era betg sin ses plan
Ch'ella è arrivada en Svizra è stà ina pura casualitad. Ella era partida da la Nova Zelanda ensemen cun in'amia per far in lung viadi. Collegas han animà da vegnir en Svizra a lavurar per gudagnar in pau daners ed uschia pudair cuntinuar il viadi. En in spital en il Vallais ha ella emprendì d'enconuscher ses um, in medi da l'Engiadina. Ensemen èn els ids a Scuol a lavurar en spital. Ella aveva gist cumenzà ad emprender in pau rumantsch, tudestg discurriva ella strusch.
"Jau era l'exota"
Vegnir da la Nova Zelanda e s'integrar en in pign vitg en l'Engiadina na saja betg stà uschè simpel. Ella haja stuì emprender d'enconuscher tut ils usits e las reglas che valian en in vitg. Grazia a ses uffants saja quai reussi magari svelt. Las tradiziuns, sco per exempel il Chalandamarz, han fascinà ella surtut perquai ch'i dat strusch tradiziuns en sia patria. Co quai era d'esser l'exota raquinta ella en l'audio.
Omeopata a Cuira
La medischina natirala ha adina interessà ella. Quest interess ha ella ertà da sia mamma. Tar la naschientscha da si'emprima figlia haja ella realisà tge effect che l'omeopatia po avair. Ella ha fatg differentas scolaziuns e lavura uss sco omeopata en ina pratica communabla a Cuira. Il 2001 ha ella decidì da bandunar l'Engiadina.
Vacanzas en la patria
Frances e ses partenari van adina puspè en vacanzas en la Nova Zelanda. Questa terra da l'autra vart dal mund saja propi sia patria dal cor e dal spiert.
"Jau turnass gugent"
Era sche Frances sa senta da chasa en Svizra, pudess ella s'imaginar fitg bain da puspè viver en sia patria. Ses 3 uffants, ils biadis, amis e la lavur tegnan dentant ella en Svizra.
Sias experientschas da viver en differentas terras ed adina puspè stuair cumenzar da nov hajan schlargià ses orizont.
Sias experientschas da viver en differentas terras ed adina puspè stuair cumenzar da nov hajan schlargià ses orizont.
Nov cumenzament
En curt sto Frances puspè bandunar ses dachasa e ses curtin ch'ella ha fitg gugent. La chasa vegn fabritgada ora ed els han chattà in nov dachasa a Zezras.
Scrollen, um weiterzulesen
Wischen, um weiterzulesen
Wischen, um Text einzublenden
Da l'Africa dal Sid en Lumnezia
Vegnir a frida sulet
L'experiment
Uors è sia nova patria
Deon e sia lavur
Il Grischun ha midà ses caracter
"Jau era in outsider"
Deon e sias buobas
Da l'Iran a Cuira
"Sco dunna na valas ti nagut"
Sin la fugia
Tema - di per di
Viver tranter duas culturas
Greva entschatta a Cuira
Translatar e sustegnair
Festivar l'onn nov il mars
Da la Nova Zelanda a Cuira
Fascinada da Heidi
Tgirunza - quai era cler gia baud
Da l'autra vart dal mund
La Svizra n'era betg sin ses plan
"Jau era l'exota"
Omeopata a Cuira
Vacanzas en la patria
"Jau turnass gugent"
Nov cumenzament